Studia I stopnia

Archeologiczne studia licencjackie (I stopnia)

Charakterystyka programu

Katedra Archeologii Instytutu Historycznego US prowadzi trzyletnie studia licencjackie na kierunku archeologia. Program studiów zapewnia kandydatom podstawy edukacji zawodowej i umożliwia podejście do egzaminu licencjackiego. Po jego pomyślnym zaliczeniu i zdobyciu stopnia licencjata absolwent może kontynuować edukację na studiach drugiego stopnia w Katedrze Archeologii IH US, lub na dowolnym innym uniwersytecie w celu zdobycia pełni uprawnień zawodowych.

Uwaga!!! Szczegółowy plan studiów I stopnia na Archeologii możecie pobrać w formacie pdf klikając tutaj. 

Program studiów licencjackich w Katedrze Archeologii IH Uniwersytetu Szczecińskiego realizuje następujące cele:

1. Wyposażenie studentów w solidną wiedzę archeologiczną, umożliwiającą późniejszą kontynuację edukacji zawodowej na studiach drugiego stopnia.

2. Zapoznanie studentów z podstawowymi metodami i wynikami badań

3. Przekazanie studentom zasobu wiedzy praktycznej i umiejętności, które umożliwią im dobrą pozycję startową na rynku pracy także poza archeologią.

Aspekty kształcenia

Program studiów obejmuje szereg zajęć, realizowanych przez 6 semestrów (3 lata) studiów, podzielonych na grupy przedmiotów obowiązkowych, przedmiotów tzw. „ogólnouczelnianych” (przedmioty obowiązkowe realizowane w innych jednostkach Uniwersytetu) oraz przedmiotów do wyboru przez studenta. Niezależnie od tego podziału, program został skonfigurowany w taki sposób, by poza podstawowym kanonem niezbędnej wiedzy umożliwić studentom zapoznanie się z badaniami, które stanowią o specyfice i osiągnięciach naszej jednostki, oraz umożliwić im zdobycie dodatkowych umiejętności cennych na runku pracy. Ponieważ nazwy poszczególnych zajęć nie zawsze oddają w pełni ich profile, poniżej przygotowaliśmy krótki przewodnik po naszym programie studiów. Poszczególne zajęcia zostały pogrupowane według kluczowych aspektów programu studiów, przy czym niektóre z nich mogą się powtarzać, jeśli realizują więcej, niż jeden aspekt. 

Kurs podstawowy

Przedmioty kursowe to kanon zajęć, który ma zapoznać studentów z całym przekrojem dziejów człowieka. Poza solidną dawką podstawowej wiedzy, niezbędnej adeptom archeologii, w ramach poszczególnych zajęć studenci mają możliwość zapoznania się z autorskimi badaniami prowadzonymi przez pracowników Katedry. W trakcie wykładów studenci dowiedzą się więc o tajemnicach kamiennych kręgów znajdowanych na Pomorzu, o dramatycznych wydarzeniach w grodzie Wicina, zniszczonym przez Scytów, czy o neandertalskich mieszkańcach jaskiń. W ramach wykładów kursowych studenci mogą też zapoznać się z elementami archeologii obszarów nadbałtyckich, w tym odkryciami archeologii podwodnej oraz historią Wikingów i Słowian. Integralną częścią przedmiotów kursowych są zajęcia ze źródłoznawstwa danej epoki, na których studenci mogą bliżej przyjrzeć się różnym kategoriom zabytków archeologicznych. Wszystkie wspomniane aspekty są szczegółowo realizowane ramach zajęć wybieranych indywidualnie przez studenta (patrz niżej) lub na studiach II. stopnia. Zajęcia kursu podstawowego na studiach licencjackich obejmują:

  • Zarys archeologii ziem polskich (sem. I)
  • Archeologia paleolitu i mezolitu (sem. I)
  • Wstęp do archeologii (sem. I)
  • Wstęp do archeologii śródziemnomorskiej (sem. I)
  • Archeologia neolitu (sem. II)
  • Archeologia epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (sem. III)
  • Archeologia okresu lateńskiego i okresu wpływów rzymskich (sem. IV)
  • Archeologia wczesnego średniowiecza (sem. V)
  • Podstawy metodologiczne archeologii (sem. V)
  • Archeologia późnego średniowiecza i czasów nowożytnych (sem. VI)

Metodyka badań

W ramach tych zajęć studenci zapoznają się z podstawowymi metodami warsztatu naukowego i archeologicznego. W szczególności studenci poznają metody badań, dokumentacji i zabezpieczenia znalezisk:

  • Techniki pracy naukowej (sem. I)
  • Metodyka badań archeologicznych (sem. I)
  • Techniki dokumentacji rysunkowej (sem. III.)

Archeologia śmierci

Jednym z elementów programu są zajęcia dotykające szeroko rozumianej tematyki archeologii śmierci. Są to wykłady, ćwiczenia i konwersatoria prezentujące kulturowe, jak również biologiczne aspekty badań nad śmiercią. Na zajęciach tych omawiane są informacje na temat pracy z kośćmi ludzkimi, sposobami eksploracji, metodami analiz i pomiaru szkieletu ludzkiego czy określaniem płci i wieku zmarłego oraz zaawansowane metody badań bioarcheologicznych. W ramach tego działu prowadzone są również zajęcia z archeologii sądowej. Archeologia sądowa jest jedną z młodszych subdyscyplin archeologii. Oznacza zaangażowanie technik eksploracji i dokumentacji przy ścisłej współpracy z organami ścigania, dla potrzeb badania miejsc przestępstwa przeciwko zdrowiu lub życiu ludzkiemu, w tym zbrodni wojennych. Archeolodzy sądowi pracują także przy badaniu miejsc katastrof naturalnych i tych związanych z działalnością człowieka. 

  • Wstęp do badań nad śmiercią (sem. II)
  • Antropologia fizyczna (sem. III)
  • Archeologia sądowa (sem. IV)
  • Śmierć w kulturze – pradzieje (sem. V)
  • Śmierć w kulturze – średniowiecze-nowożytność (sem. VI)

Cyfrowa archeologia

Ta grupa zajęć o charakterze metodycznym ma na celu przybliżenie studentom współczesnych metod analiz archeologicznych opartych na digitalizacji i komputerowym przetwarzaniu informacji. W ramach zajęć, w całości prowadzonych w pracowni komputerowej, studenci poznają tajniki obsługi systemów informacji geograficznej, fotografii cyfrowej, modelowania w technologii SfM, analiz zdjęć lotniczych i map, przetwarzania danych z lotniczego skanowania laserowego. W skład tych zajęć w ramach stopnia I. studiów wchodzą:

  • Technologia informatyczna i wprowadzenie do systemów informacji geograficznej w archeologii (sem. II)
  • Cyfrowe metody analiz w badaniach krajobrazów archeologicznych: zasoby i bazy danych (sem. III)
  • Cyfrowe metody analiz w badaniach krajobrazów archeologicznych: archeologia lotnicza i modelowanie SfM (sem. IV)
  • Elementy statystyki (sem. IV)
  • Cyfrowe metody analiz w badaniach krajobrazów archeologicznych: lotnicze skanowanie laserowe i integracja danych (sem. V)

Archeologia środowiska

Celem zajęć z tej grupy jest zapoznanie studentów z tymi dziedzinami nauk przyrodniczych, które umożliwiają rekonstrukcję paleośrodowiska i zrozumienie związków między kulturą, a elementami świata przyrody ożywionej i nieożywionej. W ramach tych zajęć studenci zapoznają się z nowoczesną analityką umożliwiającą precyzyjne odtwarzanie warunków życia w minionych epokach oraz identyfikację zasobów środowiska, wykorzystywanych w pradziejach. Więcej przedmiotów z tej grupy znajduje się w ramach bardziej zaawansowanej oferty dydaktycznej dla II stopnia studiów. Na pierwszym stopniu studiów studenci mają do dyspozycji zajęcia wprowadzające w tą tematykę:

  • Wstęp do nauk o środowisku (sem. II)
  • Archeologia środowiska z elementami geografii fizycznej (sem. III)
  • Wstęp do ekologii człowieka (sem. III)

Zarządzanie dziedzictwem kulturowym i archeoturystyka

Celem zajęć jest wyposażenie studentów w wiedzę i umiejętności ułatwiające badania, promocję i ochronę dziedzictwa archeologicznego w warunkach współczesnej gospodarki rynkowej. Zdobywana na zajęciach wiedza ma także na celu ułatwienie podjęcie ewentualnej pracy w zawodach nie związanych bezpośrednio z archeologią. Na pierwszym stopniu studiów studenci mają do dyspozycji zajęcia wprowadzające w tą tematykę i realizujące także cele metodyczne, związane z ogólnym przygotowaniem do prowadzenia studiów i badań archeologicznych:

  • Ochrona własności intelektualnej (sem. I)
  • Elementy muzealnictwa i ochrony zabytków (sem. V)

Nauki pokrewne

W ramach tych zajęć kursowych studenci zapoznają się z naukami pokrewnymi archeologii, które zajmują się badaniem różnych aspektów człowieka i jego kultury. Dla tych okresów, dla których zachowały się źródła pisane, a szczególnie dla średniowiecza i nowożytności, jedną z takich kluczowych dyscyplin jest historia:

  • Historia starożytności (sem. II)
  • Antropologia kulturowa (sem. III)
  • Techniki i rzemiosła tradycyjne (sem. IV)
  • Historia średniowiecza (sem. V)
  • Numizmatyka (sem. VI)
  • Historia nowożytna XVI-XVIII w. (sem. VI)

Kanon humanistyczny

Przedmioty z tej grupy mają umożliwić studentom zdobycie podstaw wykształcenia humanistycznego. Jest ono warunkiem niezbędnym, by formalny status osoby wykształconej, przysługujący naszym absolwentom umożliwiał im bycie rzeczywistymi konsumentami wysokiej kultury, a także zapewniał obycie istotne w wielu sferach życia społecznego i nie pozostające także bez znaczenia na rynku pracy. W skład tej grupy zajęć wchodzą:

  • Łacina (sem. II)
  • Zarys historii sztuki (sem. V)

Przedmioty wybierane przez studenta

Przedmioty w tej grupie są wybierane przez samych studentów, umożliwiając indywidualne profilowanie swoich zainteresowań w obrębie oferty dydaktycznej Katedry Archeologii. W toku całych studiów studenci realizują 4 wykłady monograficzne. Począwszy od drugiego roku studiów studenci wybierają proseminarium, w ramach którego przygotowują się do pierwszej poważnej pracy naukowej – licencjatu, który powstaje na III roku w ramach pracy na seminarium licencjackim. Zarówno wykłady monograficzne, proseminaria, jak i seminaria są dostępne w ramach zmiennej puli zajęć, związanej z badaniami prowadzonymi przez poszczególnych pracowników Katedry. Wśród nich są studia nad megalitami na Pomorzu, poszukiwania najstarszych budowli sakralnych na wyspie Wolin i wiele innych, równie ciekawych. Zarówno wykłady monograficzne, jak i wybrana tematyka licencjatu mogą także realizować niektóre aspekty programu studiów omówione wyżej, takie jak archeologia środowiska, archeologia cyfrowa, czy zarządzanie dziedzictwem kulturowym.

Ćwiczenia terenowe

Na pierwszym stopniu studiów studenci uczestniczą w 6-tygodniowych zajęciach terenowych, a dodatkowo po zaliczeniu 1. i 2. roku odbywają się 3-tygodniowe ćwiczenia terenowe w wymiarze po 90 godzin (łącznie w obu latach 180 godzin – 6 tygodni). W związku z tym na I stopniu studiów łącznie 12 tygodni poświęconych jest na ćwiczenia terenowe. Celem tych zajęć jest doskonalenie umiejętności związanych z pracą na wykopaliskach archeologicznych, aplikacji wiedzy teoretycznej odnoszącej się do metodyki badań, procedur pobierania i zabezpieczania prób do badań specjalistycznych, planowania prac badawczych, zarzadzania zespołem etc. w warunkach rzeczywistych badań wykopaliskowych.

Pozostałe zajęcia

Wszyscy miłośnicy archeologii i kina akcji wiedzą, że w tej dyscyplinie wiedzę zdobywa się nie tylko w bibliotece. W Katedrze Archeologii kładziemy szczególny nacisk na zdobywanie przez studentów praktyki terenowej podczas obowiązkowych praktyk wykopaliskowych, badań powierzchniowych i objazdów naukowych. Studenci są także zachęcani do odbywania praktyki ponadobowiązkowej, tak, by w chwili ukończenia studiów mieć już wypracowaną większość limitu praktyki niezbędnej do zdobycia pełnych uprawnień zawodowych. Nasi studenci uczestniczą także w zajęciach z WF-u oraz lektoratach z języków obcych.